Geschiedenis
Het begin en de Amsterdamse Sport Pers
In de jaren zestig organiseerde de Amsterdamse Sport Pers onder voorzitterschap van Barend Schilperoord, chef-sport van het Algemeen Handelsblad, in het grote restaurant van het Olympisch Stadion, maandelijks een bijeenkomst. Bekende Nederlanders hielden dan een causerie met daarna een gezellig samenzijn. De door de ASP uitgenodigde aanwezigen waren vooral personen die in de sportwereld een functie bekleedden of hadden bekleed. Maar ook bekenden buiten de sport, zoals bekende acteurs, zangers, politici en zakenlieden werden uitgenodigd. De Amsterdamse Sport Pers hield in 1966 echter op te bestaan.
Functionarissen van de Amstel Brouwerij (grootaandeelhouder Olympisch Stadion) openden, gerund door Gerrit Heijn, de horecabeheerder in het stadion, een nieuw besloten café, inclusief een kegelbaan, met de ingang onder de Marathon- tribune. Op de deur stond Sociëteit. Leden van de Amsterdamse en ook landelijke sportpers en anderen uit de
sportwereld kregen de gelegenheid lid te worden, tegen betaling van vijftig gulden per jaar. Een en ander stond financieel toezicht van A.H.W. von Freytag Drabbe en Karel Warmenhoven, functionarissen van de Amstel Brouwerij.
De Sociëteit werd druk gefrequenteerd, vooral op de vrijdagavonden, rond de grote wedstrijden van Ajax en Oranje en tijdens de (inter)nationale baanwielerwedstrijden die in het stadion voor veel publiek werden verreden. In de Sociëteit werd uiteraard over sport gepraat, maar ook gekegeld, gebridged, geklaverjast. Gezelligheid stond voorop. Alleen mannen waren lid.
Eens per maand, op “glaasjesavond” waren hun vrouwen welkom. Met muzikale omlijsting werd dan ook gedanst.
Oprichtingsdatum 1 Februari 1967
Een officiële oprichting met benoeming van een bestuur kwam er pas op 1 februari 1967. Voorzitter werd A.H.W. von Freytag Drabbe, de eerdere toezichthouder namens Amstel Brouwerij en zijn collega Karel Warmenhoven werd bestuurder, evenals sportjournalist Barend Schilperoord, die aan de wieg had gestaan van de Amsterdamse Sport Pers. Von Freytag Drabbe bleef tot 1969 voorzitter en werd opgevolgd door Nico van Galen sr, Mercedes Benz-dealer, bestuurslid van voetbalclub KFC en functionaris bij de wielerwedstrijden Olympia’s Tour en de Ronde van Nederland. Henk Oldenburger, uitgever van onder meer sportboeken, volgde Nico van Galenzeven jaar later op en bleef 20 jaar lang een standvastig voorzitter, tot aan diens overlijden in 1995. Nico Van Galen, die in 1991 overleed fungeerde nu als Oldeburgers rechterhand. Beiden werden benoemd tot erevoorzitter.
Voorzitters
A.H.W. von Freytag Drabbe (1967-1969)
Nico van Galen sr. (1969-1975)
Henk Oldenburger, (1975-1995)
Bob Bobeldijk, (1995-1997)
Hans van Walbeek (1997-1998)
Vacant (1998 tot 1999)
Jan van Galen (1999-2007)
Nelleke Penninx (2007-2015)
Vacant (2015-2016)
Machiel van der Woude (2016-heden)
Het voortbestaan van het Olympisch Stadion en daarmee ook van de SOS stond midden jaren negentig sterk op de tocht. Het ledental was fors teruggelopen door het ouder worden en overlijden van trouwe leden van het eerste uur. Het stadion was in verval geraakt en er werden geen grote wedstrijden meer gespeeld door Ajax en het Nederlands elftal. Als atletiek- en evenementenaccommodatie voldeed het stadion ook niet meer. De gemeenteraad nam in 1985 een motie aan om het Olympisch Stadion te slopen ten faveure van woningbouw. Twee jaar later werd het besluit genomen een nieuwe voetbaltempel in Zuidoost te bouwen, de latere Johan Cruyff Arena.
De Sociëteitsruimte werd in aanloop naar de sloop alvast gesloten. Het bestuur van de SOS werd daarin niet in gekend. Werklui vernietigde de inboedel alsook het verenigingsarchief zonder overleg. Daardoor is niet meer te achterhalen hoeveel leden de SOS exact had in de periode 1967 tot 1998. Maar in de begin jaren waren dat er ruim meer dan honderd. Zakenman Bob Bobeldijk en lid sinds de oprichting, volgde Henk Oldenburger op in 1995. In 1997 nam Hans van Walbeek, onder meer KNVB-functionaris, de honneurs als voorzitter waar. Van 1998 tot 1999 was het voorzitterschap vacant en werd die waargenomen door Harry van der Pol, lid van het eerste uur en op dat moment al 25 jaar secretaris/penningmeester. Ger Koopman, directeur van het ernaast gelegen Frans Ottenstadion bood de veertig nog overgebleven en verweesde leden een ruimte aan, zodat de sociëteitsavonden – nu middagen – toch eens per maand konden worden voortgezet.
Doorstart Olympisch Stadion
Het standpunt van de gemeente om het Olympisch Stadion te slopen leverde veel maatschappelijke discussie op. Stadiondirecteur Otto Roffel, president-commissaris Rein Mulder en adviseur Piet Kranenberg (“Piet Graniet”) kwamen in actie om het Olympisch Stadion te redden, samen met architectuurhistoricus Maurits Nibbering en een groeiend aantal activisten. In 1992 kreeg men de belangrijke steun van minister Hedy D’Ancona, die het stadion op de Rijksmonumentenlijst plaatste. Wel onder voorwaarde dat in 1996 duidelijk moest zijn op welke manier het stadion kon
overleven met een rendabele exploitatie. Dat plan kwam er. Basis was het Olympisch Stadion van 1928 zoals architect Jan Wils dat had ontworpen. Daartoe werd de kolossale betonnen manchet om het stadion gesloopt. Maar ook de wielerbaan moest eraan geloven om in de plinten commerciële kantoorruimte te creëren met uitzicht op de gerestaureerde tribunes, atletiekbaan en het hoofdveld. In 1997 gaf NOC-voorzitter Erica Terpstra het startschot voor de renovatie, die onder leiding van architect André van Stigt in kort tijdbestek werd gerealiseerd. Op 13 mei 2000 verrichtten prins Willem-Alexander en IOC-voorzitter Juan Antonio Samaranch de officiële heropening. Hierdoor was Amsterdam een groot voetbalstadion armer, maar een iconische plek voor sport- en andere publieksevenementen rijker.
Doorstart Sociëteit Olympisch Stadion
Deze ontwikkeling inspireerde (sport)journalist en tv-maker Jan van Galen, zoon van oud-voorzitter Nico van Galen, in 1998 om de overgebleven leden te vragen of hij mocht proberen de sociëteit nieuw leven in te blazen, met het stadion opnieuw als thuisbasis. Hij wilde aan de slag met het aantrekken van een jongere generatie leden en het organiseren van lezingen en discussies over sport en samenleving, zoals in de jaren zestig bij de ASP ook het geval was geweest. Dat fiat kreeg hij en in maart 1999 werd hij benoemd tot voorzitter. Vanaf de heropening van het (gerestaureerde) stadion in 2000 vonden er weer maandelijks grote bijeenkomsten plaats, dit keer in bar- en congresruimte van huurder Meeting Plaza, het voormalige grote restaurant. Het ledental, met tal van prominenten uit de sportwereld groeide tot 2007 door tot iets meer dan 200.
In dat jaar nam oud-roeikampioen en Olympiër Nelleke Penninx de voorzittershamer over. Zij was daarmee de eerste vrouwelijke preses van de sociëteit. Pas sinds 2000 traden vrouwen toe als lid. Onder haar leiding bleef de gevarieerde programmering in Meeting Plaza gewaarborgd met, op de zomerperiode na, maandelijkse spreekbeurten, debatten, borrels en diners, zoals het traditionele Jaardiner begin november (sinds 1967). Nelleke verbleef in 2010 – 2011 voor langere tijd met haar gezin in Nieuw-Zeeland. Gedurende die periode nam Frank Schröder de rol van voorzitter waar. Na terugkomst van Nelleke bleef Frank in het bestuur, eerst als penningmeester, later als secretaris/penningmeester.
In 2015 trad Nelleke Penninx af. Een geschikte opvolger was niet direct voor handen. Op de algemene ledenvergadering werd Jan van Galen aangesteld als interim- voorzitter voor één jaar en startte tevens onder regie van Nita Gharbharan en Bep van Houdt de zoektocht naar een definitief te benoemen voorzitter. Een bijkomend probleem was dat Meeting Plaza plaatsmaakte voor For You, een vestiging met louter en alleen werkplekken voor zzp-ers en vergaderruimtes en daarmee verloor de SOS niet alleen een congreszaal voor grote debatten met veel sprekers, maar ook een restaurant voor eigen diners en borrels. De 1928-zaal op het directie-adres van het stadion bleef voor kleinere bijeenkomsten wel beschikbaar voor de sociëteit. Opnieuw bood Ger Koopman, directeur van het Frans Otten Stadion de helpende hand. Zijn nieuwe stadion met vele tennis- en squashbanen aan het naastgelegen IJsbaan pad herbergde een grote evenementenzaal en bijbehorende bar en restaurant. De SOS ging hier veelvuldig gebruik van maken.
Nieuwe tijden
In 2016 werd Machiel van der Woude, oud-voorzitter van de gerenommeerde Amsterdamse Football Club (AFC), benoemd tot voorzitter. Een hoogtepunt dient zich in deze nieuwe tijd al snel aan, want op 1 februari 2017 bestaat de SOS 50 jaar. Dat heugelijke feit wordt uitgebreid gevierd in de 1928-zaal van het Olympisch Stadion met o.a. de toenmalige wethouder sport Eric van den Burg, Erica Terpstra, de beschermvrouwe van de SOS en de nieuwe directeur van het Olympisch Stadion, SOS-erelid Carla de Groot. Tom Egbers is de presentator van dienst en op een scherm wordt een inspirerende documentaire vertoont die speciaal voor dit jubileum is gemaakt door ere-voorzitter Jan van Galen. Ter gelegenheid van het 50-jarig bestaan wordt ook een aanmoedigingsprijs in het leven geroepen, een initiatief van Ger Koopman, Jaap Sulkens en Wouter Amesz, bedoeld om jonge sporters te stimuleren in hun carrière. De eerste prijs gaat naar de jeugd van Phanos, de fameuze atletiekclub die haar domicilie heeft in het Olympisch Stadion. Lid van Verdienste Robert Elfrink ontvangt de Gouden Eremedaille van de Sociëteit. Hij is al 50 jaar lid en heeft als enige vanaf het prille begin alles meegemaakt en aan dit alles een flinke bijdrage geleverd.
Uiteraard mag een toespraak van de voorzitter op het jubileumfeest niet ontbreken, natuurlijk met veel aandacht voor de toekomst van de SOS. Waarbij het Olympisch Stadion een belangrijk richtsnoer is, met alle activiteiten die er plaats vinden, met de EK atletiek als voorlopig hoogtepunt. Maar de aandacht zal ook gaan naar de sport in het algemeen, de hoogte- en dieptepunten, de top- en breedtesport, wáár dan ook. Die ontwikkelingen worden op de voet gevolgd, ook vanuit het Frans Otten Stadion, het tweede thuis van de sociëteit, met debatten en bijzondere projecten. Dit in goedesamenwerking met andere verenigingen en organisaties, zoals Topsport Amsterdam en de Nederlandse Vereniging Voor Olympische Deelnemers (NVOD).
SOS in de periode 2017- 2023
In de periode 2017 – 2023 kent de SOS weer een groot aantal bijeenkomsten, waaronder een aantal ‘vaste’ bijeenkomsten: de nieuwjaarsreceptie, de ALV, de mosselavond, het aspergediner, het Jaardiner en de inloopborrels. Op 27 februari 2020 wordt de eerste besmetting met het Coronavirus in Nederland geconstateerd. Mede door het carnaval, terugkerende wintersporters en een gebrek aan virustesten krijgt het virus op veel plekken in Nederland voet aan de grond. Het maatschappelijk verkeer wordt ontwricht door het virus en door overheidsingrepen om de uitbraak te bedwingen. Scholen, universiteiten, bioscopen, cafés worden gesloten, sportwedstrijden worden afgelast, een avondklok wordt ingevoerd. Begin 2021 wordt een grootschalig vaccinatieprogramma ingang gezet, in de tweede helft van 2021 wordt in plaats van risicosectoren te sluiten krijgen weer toegang verleend met een coronatoegangsbewijs. Maart 2022 is de situatie weer genormailiseerd. Door de corona-situatie moet de SOS een flink aantal bijeenkomsten schrappen. Online is er in deze periode gelukkig nog veel contact met de leden en worden ook verschillende bijeenkomsten ‘op afstand’ georganiseerd, zoals die met Frank Thewessen over de ‘ins and outs’ van Topsport Amsterdam en met Carole Thate over de vele projecten voor de jeugd in Nederland, Spanje, Engeland en een groot aantal andere landen van de Johan Cruyff Foundation.
In de periode 2017-2023 was er veel aandacht voor de Olympische Zomer- en Winterspelen. We herinneren ons nog de bijeenkomst met journalist John Volkers over de Olympische Spelen 2016 in Rio de Janeiro, maar ook de bijeenkomsten in 2023 met de Olympische zeilers en roeiers op weg naar de Zomerspelen van 2024 in Frankrijk. Vooraf aan de zeer succesvolle winterspelen in 2022 in Beijng was oud- schaatskampioene Marianne Timmer te gast in de sociëteit voor een inspirerende avond. Het was zeker niet de eerste keer dat de SOS aandacht besteedde aan de schaatsport. Dat was ook het geval bij de Coolste Baan in het Olympisch Stadion, een geweldig evenement, in 2018 weer (in 2014 voor de eerste keer) georganiseerd door House of Sports. De IJsmeester van het Thialf Stadion gaf de leden van de sociëteit uitleg hoe je het stadion van een mooie ijsvloer voorziet. Veel sporten sierden de programmering van de SOS, waaronder het schermen, squash en het 3×3-basketbal, ook parasporten als het boogschieten en snowboardcross met Bibian Mentel, die tijdens het Jaardiner 2018 onze bijzondere gast was. Natuurlijk was er ook aandacht voor voetbal. Zo waren Marco van Basten en Sjaak Swart te gast, kwam penalty-professor Gyuri Vergouw uitleggen waarom Nederland zo slecht is in het nemen van penalty’s en presenteerde Kluun zijn boek over het Eeuwige gezeik rond het Nederland elftal. Verder woonden onze leden de wedstrijden van Ajax tegen Anderlecht en Panathinaikos bij in het Olympisch Stadion en werd in 2023 gezamenlijk gekeken naar de halve finale van de Nations League Nederland-Kroatië.
De SOS heeft heel wat bijzondere leden in haar midden gehad, waaronder Piet van Heusden, die in 1952 wereldkampioen achtervolging werd in het Parc des Princes te Parijs. Tot op zeer hoge leeftijd bleef hij fietsen en was hij actief in onze sociëteit, zelden sloeg hij een bijeenkomst over. Op januari 2023 overleed Piet, we zullen hem zeer missen. Dat geldt ook voor Erelid Hans de Bie, Erelid Bep van Houdt, Lid van Verdienste Henk Foppen, Wim Jesse, Rein Minor, Bruno Walraven en Nico Witte die in de afgelopen jaren zijn overleden. Op 23 december 2023 overleed ook Ger Koopman, directeur-eigenaar van het Frans Otten Stadion en Lid van Verdienste van onze sociëteit die, zoals eerder verwoord, een belangrijke rol heeft gespeeld in het (voort)bestaan van de SOS.
Op 27 oktober 2022 vond in het Frans Otten Stadion een symposium plaats met het thema Olympisch oud(er) worden. Dit in het kader van de viering van het 55-jarig bestaan van de Sociëteit Olympisch Stadion. Tal van sprekers, waaronder olympiër en sportarts Jessica Gal en neurowetenschapper prof. Erik Scherder, bogen zich vanuit verschillende invalshoeken over de uitdaging om Olympisch oud(er) te worden. Blijf in beweging, daag jezelf uit. Elke dag 30 minuten flink intensief lopen of zwemmen, was het veel gehoorde advies op dit zeer geslaagde symposium van onze inmiddels 57- jaar oude, maar wel zeer fitte sociëteit.
Op moment van schrijven kijken we terug op meer dan 55 jaar bijzondere geschiedenis en staan we klaar om daar nog vele mooie herinneringen aan toe te voegen.