Bettine Vriesekoop en Carla Meijen:
Chinese Wijsheid en Psychologie
in de sport
Op 17 oktober 2024 was Bettine Vriesekoop (1961) te gast bij de Sociëteit Olympisch
Stadion. In de 1928-zaal werd Bettine ingeleid door bestuurslid Ronald Maurer, die allereerst
een kort overzicht gaf van haar zeer succesvolle tafeltenniscarrière. Ze heeft talrijke titels op
haar naam staan, waaronder twee Europese kampioenschappen en twee overwinningen op
het prestigieuze Top-12 toernooi. Als 20-jarige stond ze in drie Europese finales en won ze
de Open Franse Kampioenschappen, waar ze de Chinese nummers 1,2 en 3 van de wereld
verslog. In 2002 sloot Bettine op veertig jarige leeftijd haar tafelcarrière glorieus af met haar
veertiende (!) Nederlandse Kampioenstitel en het winnen van de Europa Cup met haar club
De Treffers.
Bettine was toen al begonnen aan haar tweede carrière in de journalistiek, o.a. als columnist
van het AD. Door de trainingsstages in China, was ze geïnteresseerd geraakt in de cultuur
van dat land. Ze schreef twee boeken over haar ervaringen in China: Heimwee naar Peking
(1994) en Bij de Chinees (2006). In de zomer van 2006 ging ze met haar zoon Tymo wonen in
Peking waar ze tot 2010 werkte als correspondent van de NRC. In die tijd schreef ze twee
boeken: Dagboek van een correspondent (2007) en Het jaar van de Rat (2008). Na haar
correspondentschap schreef Bettine nog vijf boeken, waaronder het China-gevoel van Pearl
S. Buck (2020), de winnaar van de Nobelprijs voor Literatuur 1938. Haar nieuwe boek
Chinese wijsheid in een balletje. Het spel van Tao kwam onlangs uit.
Haar nieuwe boek staat centraal in de presentatie van Bettine Vriesekoop. Ze gaat hierin op
zoek naar een antwoord op de vraag wat de Chinese vrouwen zo sterk maakt in tafeltennis.
Wat is hun geheim. Wat is hun geheim? Volgens Bettine is veel terug te voeren op het
taoïstisch gedachtengoed. De chinese tafeltennissers trainen volgens de di-ren-tian
methode. Di is aarde, ren mens en tian hemel. In de eerste fase, di, leer je gehoorzamen.
Daarin leg je de basis voor je vaardigheid. In de ren-fase ben je technisch vaardig genoeg en
wil je dingen anders gaan doen. Je stopt met gehoorzamen en gaat vragen stellen. In de tian-
fase raakt een leerling volleerd. Zijn stijl is herkenbaar, eigen en uniek. Bettine voegt hier
nog een wijsheid van Lao Zi aan toe, die al vijfhonderd jaar voor Christus er op wees dat
leraar en leerling regelmatig van rol wisselen. Een goede leraar leert ook van zijn leerling.
Belngrijk is dat je openstaat om van een ander te leren. Het begrip leegte speelt een
belangrijk is in het Taoïsme. Ze haalt daarbij het verhaal aan van de arrogante leerling die
een wijze Tao-meester bezoekt. De leerling praat maar, terwijl de meester maar thee blijf
schenken totdat de thee overloopt en terecht komt op de schoot van de leerling. De leerling
gaat vervolgens tekeer tegen de Tao-meester, die antwoord dat de geest van de leerling net
zo vol is als het theekopje. Elke poging om daar nog iets aan toe te voegen is verspilde
moeite.
Na de presentatie va Bettine Vriesekoop is het woord aan Carla Meijen, die tot voor kort in
Groot-Brittannië woonde en daar promoveerde op de vraag hoe competitie kan worden
gezien als uitdaging en niet als bedreiging. Eerder verscheen haar boek Endurence
Performance in Sport. Psychological Theory and Interventions. In een volgend boek vertaalt
Carla de lessen uit de sport naar zwangerschap en bevalling: Empowered Birth. Lessons
From Sport Psychology For Your Maternity. Inmiddels werkt dr. Carla Meijnen als sport-
psycholoog bij de Universiteit van Amsterdam.
Aansluitend bij de presentatie van Bettine Vriesekoop gaat Carla in op de vraag hoe je als
atleet onder druk presteert, hoe doe je dat en wat zijn de valkuilen. Verschillende vormen
van druk spelen een rol: persoonlijke druk, sportdruk en organisatorische druk, zoals
spanningen in je relatie met je coach, de omgeving waarin als sporter terecht komt. Al deze
vormen van druk kunnen spanningen veroorzaken. Je kan druk ook omarmen, druk zien als
uitdaging, waarbij je ervaart dat je voldoende middelen hebt (zelfvertrouwen, controle en
steun van mensen om je heen) om met druk om te gaan, waardoor je druk kunt benaderen
als iets positiefs dat je helpt m beter te presteren. Zolang de vaardigheden in je hoofd
opwegen tegen de eisen die aan je worden gesteld, zie je de druk als een uitdaging, als iets
positiefs. Als de druk doorslaat naar de andere kant, ga je de druk zien als een bedreiging.
Het is de taak van een sportpsycholoog om sporters te helpen met die balans en ze te
helpen deze vaardigheden te ontwikkelen. Het is met andere woorden belangrijk om, soms
met hulp van sportpsycholoog, erachter te komen waarom je gespannen bent en hoe je er
het beste mee om kunt gaan.
